از آنجایی که کاربرد گیاهان دارویی مواد موثره یا متابولیتهای ثانویه شان میباشد بیشترین و مهمترین طبقه بندی آنها بر همین مبنا می باشد.
طبقه بندی بر اساس مواد موثره گیاهی
در این طبقه بندی سه گروه اصلی و چند شاخه فرعی موجود است.
- گروه اول شامل روغن های فرار
- گروه دوم شامل گلیکوزید ها
- گروه سوم شامل آلکالوئید ها
- گروه های فرعی شامل تانن ها، فلاون. ها، فلاونوئید ها، موسیلاژ ها و… می باشند.
طبقه بندی گیاهان دارویی بر حسب نوع استفاده
- گیاهان دارویی که مواد موثره موجود در آنها بطور مستقیم یا غیرمستقیم اثر درمانی دارند و بعنوان دارو استفاده میشوند.
- گیاهان ادویه ای که از ماده موثره فعال آنها در صنایع غذائی، کنسرو سازی، نوشابه سازی و… به منظور بهبود رنگ، طعم و مزه آنها استفاده میشود مانند: نعناع، آویشن، دارچین، زعفران.
- گیاهان عطری که اندامهای خاصی در این گیاهان حاوی ترکیباتی هستند که اسانس نامیده میشود و دارای عطر و بوی خاصی میباشند و اسانس آنها از راه تقطیرو یا روشهای دیگر استخراج میشوند مانند گلمحمدی، اکالیپتوس، نارنج.
- گیاهان رنگی که دارای مواد موثره رنگی طبیعی میباشند و در صنایع غذائی، آرایشی و بهداشتی و … مورد استفاده قرار میگیرند مانند حنا، روناس و زعفران.
- با آن که اندام برخی از گیاهان نظیر برگ درخت گردو، کاکل ذرت، پوست میوه لوبیا و… حاوی مواد موثره میباشد و برای مداوای برخی از بیماریها بکار میروند ولی کاشت، داشت و برداشت این گیاهان صرفا به منظور استفاده از مواد موثره موجود در اندامهای آنها انجام نمیشود، در نتیجه گیاه دارویی محسوب نمیشود.
طبقه بندی بر اساس نوع ماده مورد مصرف گیاه
- برگ و جوانه
- بذر یا میوه
- ساقه یا پوست ساقه
- ریشه، غده یا پوست ریشه
- صمغ یا شیرابه و…
