معمولا از این روش برای خشك كردن علوفه دامی استفاده میشود. درمیان گیاهان دارویی تنها میتوان اقدام به خشك كردن گیاهان مانند تاتوره و تاجریزی نمود. در روش هوای داغ دمای 200 تا 1000 درجه سانتیگراد بكار میرود و محصول در زمان 2 تا 5 دقیقه خشك میشود.
درجه حرارت خشك كردن گیاهان دارویی بر حسب قسمتهای مختلف آن متفاوت است:
گلها: 50 ـ 40 درجه (سانتیگراد) برگها: 60 ـ 50 درجه ریشهها: 70 ـ 60 درجه
دمای مجاز جهت خشك كردن گیاهان دارویی بر حسب مواد موثره:
اسانسها: 50 ـ 40 درجه گلوكوزیدها: 60 ـ50 درجه آلكالوئیدها: 70ـ60 درجه
ویتامینها حداكثر 80 درجه، دمای بیش از 80 درجه نه تنها سبب تجزیه ویتامینها میشود بلكه سبب تجزیه كلروفیل و رنگ سبز گیاه و تبدیل آن به قهوهای نیز میگردد.
درجه حرارت مناسب فعالیت آنزیمها 60 ـ 50 درجه سانتیگراد میباشد.
خشك كردن در حرارت پایین
این روش بیشتر در مورد نمونههای گیاهی كمیاب و یا گیاهانی كه مواد مؤثره آنها خیلی زود تحت تاثیر باكتریها قرار میگیرند انجام میشود. در این روش به وسیله سرما مولكولهای آب را منجمد كرده و سپس بوسیله خلاء آن را خشك میكنند.
تاثیر خشك كردن بر گیاهان دارویی
برای بدست آوردن یك كیلو گیاه خشك باید 8ـ5 كیلو گل تازه یا 6ـ5 كیلو برگ تازه یا 5ـ4 كیلو شاخههای دارای برگ و گل تازه و یا 4ـ3 كیلو ریشه تازه را خشك نمود.
كاهش جدی آب سبب بروز واكنشهای غیر مفید در مواد مؤثره گیاهان میگردد و تغییرات نامطلوبی را در مواد موثره گیاهان ایجاد میكند.
خشك كردن در دمای مناسب سبب تغییرات مطلوبی در مواد موثره مورد نظر ما میشود. مثلا گلیكوزیدهای محرك قلب در برگهای گل انگشتانه پس از خشك شدن افزایش مییابد و یا پوست تازه گیاه سیاه توسه به علت وجود برخی تركیبات شیمیایی پروتئینی تهوع آور میباشد ولی پس از خشك شدن، تركیبات مذكور تجزیه شده و ماده گیاهی مسهل و ملین میگردد (رطوبت حدود 14%).
اعمال پس از خشك كردن
روی اندام دارویی خشك شده قبل از عرضه به بازار (بر حسب نوع ماده مؤثره و چگونگی استفاده از آن) باید كارهایی انجام شود كه مهمترین این كارها عبارت است از:
– جدا كردن اضافات نامناسب و تمیز كردن اندامهای خشك شده از گرد و غبار.
در صورتی كه هنگام جمع آوری محصول قسمتهایی از گیاهان دیگر با اندامهای گیاه مورد نظر مخلوط شود باید جدا گردد. استقرار تهویههای مناسب هنگام تمیز كردن اندامها نیز سبب خارج شدن ذرات گرد و غبار حاصل از عملیات تمیز كردن میشود.
– الك كردن اندام مورد نظر با دستگاههای مخصوص.
– گاهی اوقات گلهای جمع آوری شده از دمگلهای طویلی برخوردار میباشند كه باید اقدام به جدا كردن آنها از گل نمود. برای انجام این كار نیز دستگاههای مخصوص طراحی و ساخته شده است.
معمولاً اندامهای گیاهانی كه به عنوان چای (دمكردنی) مورد استفاده قرار میگیرند باید بصورت خرد شده درآورده و مصرف شوند. میزان خرد كردن اندامهای مذكور بر حسب اندام گیاه و چگونگی استفاده از آن متغیر است.
