با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، استان آذربایجان غربی از گذشتههای دور یکی از مهمترین مناطق تولید انگور برای مصارف تازه خوری و تولید کشمش بوده است. زیبایی، تنوع رنگ، طعم و مزه، ارزش غذایی، خواص دارویی و وجود فرآوردههای تبدیلی چون کشمش، شیره انگور، روغن هسته انگور، کنسانتره، آب انگور، سرکه، آبغوره و غوره، داروهای تقویتی و مواد آرایشی بهداشتی، همچنین توصیههای دینی و مذهبی، انگور را به یک میوه استثنایی و بینظیر تبدیل کرده است. پرورش انگور علاوه بر امکان اشتغالزایی، یکی از محصولات ارزآور کشور است و میتواند در توسعه صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی، سهم بسزایی داشته باشد؛ بنابراین لازم است پژوهشگران بخش کشاورزی نگاهی ویژه به محدودیتهای تولید و بازاریابی این محصول استراتژیک در سطح جهانی داشته باشند. ایران در حال حاضر رتبه سیزدهم در تولید انگور و رتبه سوم در تولید کشمش را دارد؛ ولی خشکسالیهای پیدرپی، کاهش کمی و کیفی آبهای زیرزمینی و تنشهای محیطی و همچنین آفات و امراض، جایگاه ایران در تجارت بینالملل انگور را تهدید میکند؛ بنابراین بازسازی و مراقبت، استفاده از سیستمهای تربیت مو، داربستی کردن باغات و کشت انگور در مناطق مناسب، به حمایت از درآمدهای غیرنفتی، آبادانی اقلیمی و اشتغالزایی میانجامد.
از نظر سطح زیر کشت، تولید انگور و کشمش در ایران از جایگاه بسیار خوبی در جهان برخوردار است، اما از نظر میزان عملکرد در واحد سطح و کیفیت، محصولات تولید شده در پاره ای از مناطق از حد مطلوب و ایده آل فاصله داشته و در نتیجه هزینه تمام شده برای تولید هر کیلوگرم محصول نیز بالاتر از میانگین معقول بازار است که موجب کاهش صرفه اقتصادی و توان رقابت با سایر کشورها می شود.
پایین بودن کیفیت و بالا بودن ضایعات و هزینه تمام شده متاثر از عوامل متعددی است که مهمترین عامل آن نوع سیستم تربیت بوته انگور است. طبیعت بوته مو بالا رونده است و در مناطق اصلی رویش، این گیاه در جنگل از سایر درختان به عنوان قیم استفاده کرده و در بالای تاج، مستقر میشود. بوته های مو در هنگام جوانی قادر به حفظ خود نیستند و اگر به داربست بسته نشوند، تولید آنها برای چندین سال بسیار محدود خواهد شد. این روال ادامه خواهد داشت تا زمانی که تنه قوی شده و بتواند شاخه ها و میوه ها را حفظ کند.
استفاده از سیستمهای تربیت مو و داربستی کردن باغات انگور در نقاط گوناگون جهان رایج بوده و مرتباً در حال کامل شدن است. سیستم تربیت انگور در کشورهای عمده تولید کننده انگور از جمله ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، آمریکا و ترکیه عمدتاً به صورت داربستی بوده در حالی که در بسیاری از مناطق کشور ما باغداران همچنان از سیستم های سنتی استفاده می کنند.
مزیت های داربستی کردن باغات انگور
در باغ های ایستاده نسبت به باغ های سنتی و خوابیده تراکم آفت خیلی کمتر است و در شرایط فعلی داربستی کردن این باغ ها یک ضرورت است. تحقق این امر علاوه برکاهش هزینه های کارگری و کاهش آفات و بیماری ها موجب افزایش عملکرد و کیفیت محصول می شود. همچنین کنترل علف های هرز نیز تلفات آفات و حشرات باغ ها را افزایش داده و در نهایت تراکم و خسارت آفت به مرور کاهش می یابد.
میزان برداشت و در نتیجه سود حاصل از فروش محصول در کشت داربستی، 2.5 تا 3 برابر کشت سنتی است و این درحالی است که با آبیاری قطره ای در مصرف آب تا 90 درصد صرفه جویی می شود. مزیت های کشت داربستی خیلی زیاد است؛ تسهیل در عملیات داشت و برداشت، نفوذ نور بیشتر به داخل تاج بوته ها و تهویه بهتر و در نتیجه شیوع کمتر و کنترل بهتر آفات و بیماریها، کاهش ضایعات ناشی از بارندگی در زمان برداشت، کاهش هزینه های مربوط به مدیریت تاکستانها، فراهم آوردن امکان اجرای عملیات باغداری به صورت مکانیزه که منجر به کاهش چشمگیر هزینه های داشت از جمله شخم سالیانه، آبیاری، سمپاشی، کوددهی و حتی عملیات هرس منجر می شود و … از جمله مزایای داربستی کردن باغات انگور است.
